Nhiễm Độc Khí Carbon Monoxide CO

 

Tin tức về các vụ chết người do khí carbon monoxide gần đây ở Missouri và một số tiểu bang khác vào mùa đông năm nay gây nhiều chú ý trên báo chí vàdư luận. Đây là một khí khí không màu, không mùi và không vị. Khí được phóng thích từ các nguồn năng lượng dùng để đốt lò sưởi trong mùa đông như khí đốt, gỗ, xăng, dầu. Các nguồn năng lượng di động khác như các loại lò sưởi catalytic, lò propane, hay lò sưởi xăng kerosene là những nguồn phóng thích khí CO cần phải lưu ý nhiều hơn nữa, vì những loại lò sưởi nầy không có hệ thống thông gió để chuyển khí CO ra bên ngoài. Do đó chỉ nên dùng những loại lò sưởi nầy trong các sinh hoạt ngoài nhà.

 

Thông thường, không có một dấu hiệu báo trước, ngừơi đi cắm trại, đi câu cá trên biển hay hồ vào mùa đông, những người đi câu cá vùng giá lạnh.. . hay bị nhiễm độc do khí CO và có thể bị tử vong vì tai nạn nầy. Hàng năm khí CO gây ra tử vong nhiều nhất trong tất cả vụ nhiễm độc ở tiểu bang Wisconsin. Tại Hoa Ky,ø mức tử vong do khí CO là 2.300 nạn nhân mỗi năm. Ủy ban An toàn Sản phẩm Tiêu thụ HK ước tính rằng hàng năm, các lò sưởi lưu động là nguyên nhân của trên 30 nạn nhân tử vong và 450 người bị thương trong khi đi cắm trại.

 

Vì vậy, khí CO là một nguy cơ âm thầm xảy đến bất cứ lúc nào, trong nhà, trong xe, hay nơi cắm trại vào mùa đông. Nhiều tai nạn tử vong thường được báo chí loan tải như người lái xe quên tắt máy khi vào trong nhà xe và đóng cửa lại hay những cặp tình nhân tự tử trong xe bằng cách mở máy và chuyền ống khói vào trong xe.

Đây là một loại vũ khí giết người thầm lặng cần phải lưu ý.

 

Dấu hiệu bị nhiễm độc.

 

Trong nhà ở, những nơi có nguồn năng lượng cần phải thông thoáng như lò sưởi trung ương, lò gas, lò nước nóng v.v... cần phải có ống khói để chuyển tải khí CO và một số khí đốt khác ra bên ngoài nhà. Đặc biệt ống khói của lò sưởi trung ương cần phải được kiểm tra hàng năm, nhất là đối với những nhà trên 10 tuổi để bảo đảm việc vận hành của lò và ống khói không bị nghẹt vì bị đông đá do lạnh hay do chim làm tổ.

 

Vì đây là một khí ta không thể nhìn thấy, không thể ngữi, và không thể nếm được, cho nên ta không thể nào biết được khi nào bị tiếp nhiễm hay bị ngộ độc khí CO trừ khi có gắng hệ thống khám phá CO (CO detector). Các chỉ dấu đầu tiên của sự nhiễm độc là đau đầu, mệt mõi, run rẩy, hơi thở dồn dập, ói mữa, và thần tinh bị hỗn loạn. Nếu bị tiếp nhiễm nặng hơn có thể đưa đến trạng thái yếu toàn thân, bao tử quặng đau, bị tiêu chảy, va øthị giác bị nhòa đi, sau cùng bị tê nhiều nơi trên cơ thể. Đây là các triệu chứng dễ bị nhầm lẫn với bịnh cảm cúm (flu).

Trong mùa đông, và nhất là đang ở trong phòng có hệ thống sưởi, nếu cảm thấy những triệu chứng trên, việc tốt nhất là bước ra khỏi nơi đang ở và ra ngoài chỗ thông thoáng hơn. Những người bị bịnh tim và đường hô hấp có vấn đề càng thêm nhạy cảm với khí CO. Nên nhớ, mỗi người trong chúng ta có mức tiếp nhiễm khác nhau và có thể có những chỉ dấu báo hiệu bị nhiễm độc khác nhau.

 

Biện pháp sau khi bị nhiễm độc

 

Nếu chúng ta nghi ngờ việc tiếp nhiễm CO đang xảy ra, điều cần làm trước hết là di chuyển tất cả nạn nhân ra khỏi địa điểm ô nhiễm tức khắc và đến chỗ thoáng khí bên ngoài. Khi bị tiếp nhiễm nhẹ hay ngộ độc ít, chỉ cần vài phút hít thở không khí trong lành là khỏi ngay. Nếu tình trạng ngộ độc trầm trọng hơn, như hiện tượng run rẩy xảy ra, hay nhức đầu, ói mữa, nạn nhân cần phải được chở đi cấp cứu ngay, phải gọi gấp 911 và nhất là đừng cố gắng chở bịnh nhân bằng xe cá nhân của mình vì không có dụng cụ cấp cứu cần thiết như bình thở oxy.

 

Biện pháp phòng bị an toàn  

 

Vài biện pháp sau đây cần phải lưu ý để tăng cường việc an toàn trong khi sưởi trong mùa đông. Đó là:

 

-           Cần phải gắng hệ thống khám khá khí CO trong nhà tương tự như hệ thống khám phá khói (smoke detector). Hệ thống nầy dễ tìm thấy ở các tiệm bán đồ gia dụng như Home Depot.Giá cả tương đối rẽ từ 20 đến 40 Mỹ kim.

-           Hoàn tòan tin tưởng vào sự vận hành của hệ thống nầy, nghĩa là khi hệ thống báo động và một vài người trong nhà bị đau đầu, cần phải ra khỏi nhà và gọi 911 ngay. Nếu hệ thống báo động nhưng không ai có dấu hiệu bị nhiễm độc, cần phải thử lại hệ thống báo động. Và nếu hệ thống lại tiếp tục báo động, cũng nên gọi 911.

-           Cần phải kiểm soát hệ thống sưởi và ống khói hàng năm trước khi bước vào mùa đông. Cần rữa sạch bụi bậm để thông các lỗ hơi hàng năm, vừa tiết kiệm năng lượng vừa tránh nguy cơ bị nghẽn.

-           Cần kiểm soát việc rò rĩ của hệ thống thoát hơi và các vị trí đặc biệt như các khúc quanh của đường ống dẫn khí đốt.

-           Cần kiểm soát an toàn của cánh quạt nếu có.

-           Thử nghiệm lại hệ thống điều chỉnh nhiệt độ.

-           Cần kiểm soát áp suất của khí đốt, nếu cần gọi cơ quan cung cấp khí đốt đến điều chỉnh áp suất dưới mức an toàn.

-           Đối với xe, cần phải kiểm soát hệ thống thoát hơi. Ống thông hơi có lỗ hổng có thể gây nguy cơ tử vong cho hành khách ngồi phiá băng sau của xe.

-           Đừng bao giờ mở máy xe và để ống thoát khí hướng vào cửa nhà hay cửa  trại khi đi cắm trại.

-           Đừng bao giờ nướng barbecue trong phòng kín nhất là lúc trời mưa bên ngoài.

-           Nên nhớ các chỉ dấu báo hiệu sự ngộ độc khí CO là nhức đầu, chóng mặt, và ói mữa.

 

Sự khác biệt giữa khí đốt và carbon monoxide

 

Trong lò sưởi của chúng ta có hai loại khí nguy hiểm có thể gây ra tử vong bất cứ lúc nào. Đó là khí dùng để đốt lò là propane hay hỗn hợp propane và butane, và khí được tạo ra sau khi đốt lò sưởi là khí carbon monoxide.

 

Cả hai loại khí trên đều không màu, không mùi và không vị. Đối với khí đốt propane do công ty khí đốt cung cấp qua hệ thống đường ống chạy vào nhà, theo luật định khí nầy phải được trộn một loại hóa chất để cho ra mùi thối của trứng ung, dễ dàng được nhận biết ngay một khi có sự rò rĩ..

 

Nhưng đối với khí CO được sản suất trong quá trình đốt lò, do đó không thể nào nhận biết được vì không mùi. Nguy cơ ảnh hưởng lên sức khỏe và có thể đưa đến tử vong rất cao vì những lý do sau đây:

 

-           CO có thể bị rò rĩ và đi vào bên trong nhà qua các hệ thống ống bị nứt nẻ hay bị bào mòn theo thời gian.

-           Những chỉ dấu cho thấy bị nhiễm độc CO thường bị xem thường tương tự như việc nhức đầu, sây xẩm mặt mày.

 

Hy vọng những thông tin truyền tải trên đây giúp quý bạn tránh được những sự đáng tiếc có thể xảy ra vào mùa đông trong khi đi du ngoạn, đi cắm trại, hay câu cá trong ao hồ đã đóng băng.

 

Mai Thanh Truyết

Mùa đông 2006