Những Vấn đề Thủy lợi ở Ðồng bằng sông Cửu Long của Việt Nam (5)

(Water Resources Problems in the Vietnam’s Mekong Delta – Part 5)

 

 

Hỏi: Vào đầu tháng 1 năm 2006, báo chí trong nước loan tin cá bè trong sông Tiền và sông Hậu bị chết hàng loạt.  Theo Tiến sĩ (TS) Lý Thị Thanh Loan, Giám đốc Trung tâm Quan trắc, cảnh báo môi trường và phòng ngừa dịch bệnh thủy sản khu vực Nam Bộ thuộc Viện Nghiên cứu nuôi trồng thủy sản II, cá chết một phần là do điều kiện môi trường bất lợi.  Tại sao tình trạng môi trường ở khu vực nuôi cá bè lại bất lợi, thưa KS?

 

Ðáp: Theo sự hiểu biết của tôi, có lẽ TS Thanh Loan muốn đề cập đến tình trạng ô nhiểm nguồn nước ở khu vực nuôi cá bè trong sông Tiền và sông Hậu.  Kết quả khảo sát ô nhiễm tại các khu vực có cá bè chết hàng loạt ở các tỉnh An Giang, Ðồng Tháp, và Tiền Giang cho thấy mức độ ô nhiễm cao hơn mọi năm và cao hơn kết quả khảo sát vào tháng 10 năm 2005.

 

Hỏi: Nguyên nhân nào đã gây ra tình trạng ô nhiễm nguồn nước trong sông Tiền và sông Hậu?

 

Ðáp: Dạ thưa, các cơ quan chức năng ở Việt Nam thì cho rằng tình trạng ô nhiễm nguồn nước trong sông Tiền và sông Hậu là vì (1) vào thời điểm lũ đang rút, nước có phẩm chất kém từ nội đồng đổ ra sông và (2) ngư dân ở thượng nguồn thải cá chết ra sông khiến cho nguồn nước bị nhiễm mầm bệnh.  Nhưng thật ra, nguyên nhân của tình trạng ô nhiễm nguồn nước chính là việc xây dựng và điều hành hệ thống thủy lợi hiện nay ở ÐBSCL.

 

Hỏi: KS có thể giải thích thêm chi tiết về tình trạng ô nhiễm nầy không?

 

Ðáp: Nói một cách tổng quát, sở dĩ có tình trạng ô nhiễm nguồn nước ở ÐBSCL, nhất là trong nội đồng, là vì nước bị ứ đọng trong thời gian quá lâu và nhận quá nhiều chất thải.  Vào đầu mùa lũ, nước lũ trong sông, qua hệ thống kinh thủy lợi, chảy vào các vùng trũng ở nội đồng rất sớm.  Vì bị hệ thống đường giao thông hoặc đê đập cống ngăn mặn ở hạ nguồn ngăn chận, số nước lũ nầy không thể thoát nhanh ra biển; do đó, nó ứ đọng trong các vùng trũng một thời gian dài và chỉ chảy trở lại các sông rạch khi mực nước trong sông rạch xuống thấp hơn mực nước trong nội đồng; và dĩ nhiên, nó mang theo tất cả chất thải và hóa chất mà nó tiếp nhận trong thời gian ứ đọng.

 

Hỏi: Còn ảnh hưởng của hệ thống đê bao thì sao?

 

Ðáp: Ảnh hưởng tai hại của hệ thống đê bao ở ÐBSCL đã được xác nhận.  Theo kết quả nghiên cứu của Trường Ðại học An Giang có đề tài “Nghiên cứu tác động đê bao đến đời sống kinh tế - xã hội và môi trường tại một số khu vực có đê bao ở tỉnh An Giang,” một trong những tai hại nổi bật nhất của hệ thống đê bao là vấn đề ô nhiễm bên trong đê bao.  Theo tài liệu của Sở Khoa học và công nghệ môi trường tỉnh An Giang, xin trích dẫn “... ngay từ năm 2001 ở huyện Chợ Mới đã xuất hiện tình trạng ô nhiễm trong đê bao.  Chỉ riêng chỉ tiêu amoniac đã ô nhiễm cao gấp 10 lần tiêu chuẩn môi trường.  Một số vi sinh, đạm, phốtpho tổng cũng ngày càng cao.  Tình trạng nầy có thể gây nên hiện tượng phú dưỡng, bùng nổ sự phát triển tảo, làm nước bị thối, giảm chất lượng nước sinh hoạt và tác động tiêu cực đời sống thủy sinh, chưa kể sự suy thoái chất lượng đất...”  hết lời dẫn.

 

Hỏi: Như vậy, có giải pháp nào được đưa ra để khắc phục vấn đề ô nhiễm bên trong đê bao không?

 

Ðáp: Nghiên cứu của Trường Ðại học An Giang không đề cập đến những giải pháp để khắc phục tình trạng ô nhiễm bên trong đê bao, nhưng theo ông Dương Văn Nhã, người phụ trách việc nghiên cứu, thì tất cả 13 nhà khoa học trưởng đầu ngành trong lãnh vực thổ nhưỡng, thủy sản, chăn nuôi, trồng trọt, và kinh tế mà ông tham vấn đều cho rằng hệ thống đê bao triệt để có hại nhiều hơn lợi và hoàn toàn không ủng hộ.  Nhưng họ lại ủng hộ đê bao tháng 8 ở những vùng sâu trong nội đồng, nơi không thể phát triển được rau màu hay vườn cây ăn trái.  Ðây là hệ thống đê bao mà sau khi thu hoạch xong lúa Hè Thu vào tháng 8, đê bị phá vỡ để nước lũ tràn vào đồng.

 

Hỏi: KS có ý kiến gì về đê bao tháng 8?

 

Ðáp: Theo nhận xét của tôi, ô nhiễm bên trong đê bao tháng 8 cũng không khác mấy với đê bao triệt để, ngoại trừ toàn bộ hệ thống đê phải được san bằng.  Hơn thế nữa, nếu theo khuyến cáo của 13 nhà khoa học Việt Nam tham gia việc nghiên cứu, hệ thống đê bao tháng 8 có lẽ không có tính khả thi và không có hiệu quả kinh tế vì chi phí xây dựng và điều hành sẽ rất cao, vì phải xây rồi phá hàng năm mà chỉ bảo vệ được một vụ lúa mà thôi.

 

Hỏi: Bây giờ, xin trở lại với những vấn đề ô nhiễm mà KS vừa trình bày.  Dường như những vấn đề nầy xảy ra trong hoặc cuối mùa lũ ở thượng nguồn.  Còn trong mùa khô thì sao?

 

Ðáp: Trong mùa khô, khi hệ thống đê đập ngăn mặn ở hạ nguồn được đóng để ngăn chận sự xâm nhập của nước mặn vào vùng canh tác, thì tình trạng ô nhiễm tương tự như tình trạng ô nhiễm bên trong đê bao lại xảy ra và có thể kéo dài nhiều tháng.  Sự khác biệt là mức độ và ảnh hưởng tai hại của nó vì (1) nồng độ các chất ô nhiễm cao hơn vì nước càng ngày càng cạn kiệt, (2) nhiệt độ cao khiến cho chất thải hữu cơ phân hủy nhanh hơn và gây hôi thối, (3) gây bệnh cấp tính cho người sử dụng, nhất là bệnh ngoài da và tiêu hóa, vì người dân trong vùng không có nguồn nước nào khác ngoài nguồn nước ô nhiễm nầy.  Ở nhiều nơi, tình trạng ô nhiễm có thể nghiêm trọng hơn nếu nguồn nước trong hệ thống kinh thủy lợi nhận nước phèn khi chảy qua vùng đất phèn ở thượng nguồn.

 

Hỏi: Nước phèn là gì, thưa KS?

 

Ðáp: Người dân ÐBSCL gọi nước có độ acid cao, tức có pH thấp, là nước phèn vì có vị chua.  Acid trong nước phèn là sulphuric acid, được tạo thành khi đất phèn (pyrite (FeS₂)) tiếp xúc với không khí.  Ðây là một hiện tượng tự nhiên ở ÐBSCL thường thấy trong những năm hạn hán vì đồng bằng nầy có đến 1,6 triệu ha đất phèn, nhất là ở Ðồng Tháp Mười (ÐTM) và Tứ giác Long Xuyên (TGLX).  Việc xây dựng hệ thống thủy lợi ở ÐBSCL, nhất là hệ thống kinh và đê bao ở ÐTM và TGLX, đã thúc đẩy hiện tượng xì phèn vì nó hạ thấp mực nước và giúp cho đất phèn tiếp xúc với không khí qua lòng kinh, bờ kinh, bờ và mặt đê, và liếp trồng hoa màu.  Theo dữ kiện của Trung tâm chất lượng nước và môi trường thuộc Phân viện khảo sát quy hoạch thủy lợi Nam Bộ, trong khoảng 1985 đến 1997, pH tại nhiều trạm quan trắc ở vùng ÐTM và TGLX có thể xuống dưới 3,0, nhất là vào mùa khô ở hạ nguồn.  Nhưng theo tài liệu của Viện khoa học xã hội tại thành phố Hồ Chí Minh được ấn hành năm 1999, pH có thể xuống đến 2,5 trong những năm có lụt nhỏ, và đặc biệt trong vụ hè-thu 1995, pH của nước trong đồng ruộng chỉ còn 1,0.

 

Hỏi: KS có thể cho quý thính giả biết thêm chi tiết về những trị số pH mà KS vừa trình bày không?

 

Ðáp: Theo tiêu chuẩn của Việt Nam, nước gia dụng phải có pH trong khoảng 6,5 đến 8,5.  Ðể quý thính giả có thể so sánh, giấm ăn có pH khoảng 3,0 và nước chanh nguyên chất có pH khoảng 2,4.  Nước có pH thấp không ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người, nhưng không thể sử dụng nếu pH quá thấp.  Trái lại, nhiều loại cây cối và sinh vật sống trong nước rất nhạy cảm với pH của nước.  Hầu hết rau cải bị ảnh hưởng nếu nước có pH thấp hơn 6,0.  Lúa chỉ thích hợp với nước có pH từ 6,5 đến 7,5.  Nghêu sò bắt đầu chết khi pH của nước xuống 6,0.  Trứng cá không thể nở khi pH của nước đạt 5,0, và sinh vật không thể sống nếu pH của nước thấp hơn 4,5.

 

Hỏi: Ngoài những ảnh hưởng vừa trình bày, hệ thống thủy lợi ở ÐBSCL còn có ảnh hưởng nào khác đến tình trạng ô nhiễm môi trường ở ÐBSCL không, thưa KS?

 

Ðáp: Dạ thưa, hệ thống kinh thủy lợi ở ÐBSCL còn là những lòng lạch thuận lợi giúp cho tình trạng ô nhiễm lan tràn ra khắp nơi, tương tự như việc lan truyền nước lũ ở thượng nguồn và nước mặn ở hạ nguồn.  Thí dụ như nước thải của Nhà máy Ðường Trà Vinh đã gây ô nhiễm cho kinh T9, N10, Mù U và sông Trà Cú.  Nước thải của Nhà máy Ðường Vị Thanh xả trực tiếp xuống kinh Rạch Gốc gây ô nhiễm cho kinh xáng Xà No.  Gần đây hơn, nguồn nước ô nhiễm trong rạch Ô Môn đã theo hệ thống kinh thủy lợi tràn vào nội đồng và gây ô nhiễm một vùng rộng lớn trong tỉnh Cần Thơ và Hậu Giang.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

VanDeThuyLoiDBSCL5.doc

Nhöõng Vaán ñeà Thuûy lôïi ôû Ñoàng baèng soâng Cöûu Long cuûa Vieät Nam (5)

(Water Resources Problems in the Vietnam’s Mekong Delta – Part 5)

 

 

Hoûi: Vaøo ñaàu thaùng 1 naêm 2006, baùo chí trong nöôùc loan tin caù beø trong soâng Tieàn vaø soâng Haäu bò cheát haøng loaït.  Theo Tieán só (TS) Lyù Thò Thanh Loan, Giaùm ñoác Trung taâm Quan traéc, caûnh baùo moâi tröôøng vaø phoøng ngöøa dòch beänh thuûy saûn khu vöïc Nam Boä thuoäc Vieän Nghieân cöùu nuoâi troàng thuûy saûn II, caù cheát moät phaàn laø do ñieàu kieän moâi tröôøng baát lôïi.  Taïi sao tình traïng moâi tröôøng ôû khu vöïc nuoâi caù beø laïi baát lôïi, thöa KS?

 

Ñaùp: Theo söï hieåu bieát cuûa toâi, coù leõ TS Thanh Loan muoán ñeà caäp ñeán tình traïng oâ nhieåm nguoàn nöôùc ôû khu vöïc nuoâi caù beø trong soâng Tieàn vaø soâng Haäu.  Keát quaû khaûo saùt oâ nhieãm taïi caùc khu vöïc coù caù beø cheát haøng loaït ôû caùc tænh An Giang, Ñoàng Thaùp, vaø Tieàn Giang cho thaáy möùc ñoä oâ nhieãm cao hôn moïi naêm vaø cao hôn keát quaû khaûo saùt vaøo thaùng 10 naêm 2005.

 

Hoûi: Nguyeân nhaân naøo ñaõ gaây ra tình traïng oâ nhieãm nguoàn nöôùc trong soâng Tieàn vaø soâng Haäu?

 

Ñaùp: Daï thöa, caùc cô quan chöùc naêng ôû Vieät Nam thì cho raèng tình traïng oâ nhieãm nguoàn nöôùc trong soâng Tieàn vaø soâng Haäu laø vì (1) vaøo thôøi ñieåm luõ ñang ruùt, nöôùc coù phaåm chaát keùm töø noäi ñoàng ñoå ra soâng vaø (2) ngö daân ôû thöôïng nguoàn thaûi caù cheát ra soâng khieán cho nguoàn nöôùc bò nhieãm maàm beänh.  Nhöng thaät ra, nguyeân nhaân cuûa tình traïng oâ nhieãm nguoàn nöôùc chính laø vieäc xaây döïng vaø ñieàu haønh heä thoáng thuûy lôïi hieän nay ôû ÑBSCL.

 

Hoûi: KS coù theå giaûi thích theâm chi tieát veà tình traïng oâ nhieãm naày khoâng?

 

Ñaùp: Noùi moät caùch toång quaùt, sôû dó coù tình traïng oâ nhieãm nguoàn nöôùc ôû ÑBSCL, nhaát laø trong noäi ñoàng, laø vì nöôùc bò öù ñoïng trong thôøi gian quaù laâu vaø nhaän quaù nhieàu chaát thaûi.  Vaøo ñaàu muøa luõ, nöôùc luõ trong soâng, qua heä thoáng kinh thuûy lôïi, chaûy vaøo caùc vuøng truõng ôû noäi ñoàng raát sôùm.  Vì bò heä thoáng ñöôøng giao thoâng hoaëc ñeâ ñaäp coáng ngaên maën ôû haï nguoàn ngaên chaän, soá nöôùc luõ naày khoâng theå thoaùt nhanh ra bieån; do ñoù, noù öù ñoïng trong caùc vuøng truõng moät thôøi gian daøi vaø chæ chaûy trôû laïi caùc soâng raïch khi möïc nöôùc trong soâng raïch xuoáng thaáp hôn möïc nöôùc trong noäi ñoàng; vaø dó nhieân, noù mang theo taát caû chaát thaûi vaø hoùa chaát maø noù tieáp nhaän trong thôøi gian öù ñoïng.

 

Hoûi: Coøn aûnh höôûng cuûa heä thoáng ñeâ bao thì sao?

 

Ñaùp: AÛnh höôûng tai haïi cuûa heä thoáng ñeâ bao ôû ÑBSCL ñaõ ñöôïc xaùc nhaän.  Theo keát quaû nghieân cöùu cuûa Tröôøng Ñaïi hoïc An Giang coù ñeà taøi “Nghieân cöùu taùc ñoäng ñeâ bao ñeán ñôøi soáng kinh teá - xaõ hoäi vaø moâi tröôøng taïi moät soá khu vöïc coù ñeâ bao ôû tænh An Giang,”  moät trong nhöõng tai haïi noåi baät nhaát cuûa heä thoáng ñeâ bao laø vaán ñeà oâ nhieãm beân trong ñeâ bao.  Theo taøi lieäu cuûa Sôû Khoa hoïc vaø coâng ngheä moâi tröôøng tænh An Giang, xin trích daãn “ ... ngay töø naêm 2001 ôû huyeän Chôï Môùi ñaõ xuaát hieän tình traïng oâ nhieãm trong ñeâ bao.  Chæ rieâng chæ tieâu amoniac ñaõ oâ nhieãm cao gaáp 10 laàn tieâu chuaån moâi tröôøng.  Moät soá vi sinh, ñaïm, phoátpho toång cuõng ngaøy caøng cao.  Tình traïng naày coù theå gaây neân hieän töôïng phuù döôõng, buøng noå söï phaùt trieån taûo, laøm nöôùc bò thoái, giaûm chaát löôïng nöôùc sinh hoaït vaø taùc ñoäng tieâu cöïc ñôøi soáng thuûy sinh, chöa keå söï suy thoaùi chaát löôïng ñaát...”   heát lôøi daãn.

 

Hoûi: Nhö vaäy, coù giaûi phaùp naøo ñöôïc ñöa ra ñeå khaéc phuïc vaán ñeà oâ nhieãm beân trong ñeâ bao khoâng?

 

Ñaùp: Nghieân cöùu cuûa Tröôøng Ñaïi hoïc An Giang khoâng ñeà caäp ñeán nhöõng giaûi phaùp ñeå khaéc phuïc tình traïng oâ nhieãm beân trong ñeâ bao, nhöng theo oâng Döông Vaên Nhaõ, ngöôøi phuï traùch vieäc nghieân cöùu, thì taát caû 13 nhaø khoa hoïc tröôûng ñaàu ngaønh trong laõnh vöïc thoå nhöôõng, thuûy saûn, chaên nuoâi, troàng troït, vaø kinh teá maø oâng tham vaán ñeàu cho raèng heä thoáng ñeâ bao trieät ñeå coù haïi nhieàu hôn lôïi vaø hoaøn toaøn khoâng uûng hoä.  Nhöng hoï laïi uûng hoä ñeâ bao thaùng 8 ôû nhöõng vuøng saâu trong noäi ñoàng, nôi khoâng theå phaùt trieån ñöôïc rau maøu hay vöôøn caây aên traùi.  Ñaây laø heä thoáng ñeâ bao maø sau khi thu hoaïch xong luùa Heø Thu vaøo thaùng 8, ñeâ bò phaù vôõ ñeå nöôùc luõ traøn vaøo ñoàng.

 

Hoûi: KS coù yù kieán gì veà ñeâ bao thaùng 8?

 

Ñaùp: Theo nhaän xeùt cuûa toâi, oâ nhieãm beân trong ñeâ bao thaùng 8 cuõng khoâng khaùc maáy vôùi ñeâ bao trieät ñeå, ngoaïi tröø toaøn boä heä thoáng ñeâ phaûi ñöôïc san baèng.  Hôn theá nöõa, neáu theo khuyeán caùo cuûa 13 nhaø khoa hoïc Vieät Nam tham gia vieäc nghieân cöùu, heä thoáng ñeâ bao thaùng 8 coù leõ khoâng coù tính khaû thi vaø khoâng coù hieäu quaû kinh teá vì chi phí xaây döïng vaø ñieàu haønh seõ raát cao, vì phaûi xaây roài phaù haøng naêm maø chæ baûo veä ñöôïc moät vuï luùa maø thoâi.

 

Hoûi: Baây giôø, xin trôû laïi vôùi nhöõng vaán ñeà oâ nhieãm maø KS vöøa trình baøy.  Döôøng nhö nhöõng vaán ñeà naày xaûy ra trong hoaëc cuoái muøa luõ ôû thöôïng nguoàn.  Coøn trong muøa khoâ thì sao?

 

Ñaùp: Trong muøa khoâ, khi heä thoáng ñeâ ñaäp ngaên maën ôû haï nguoàn ñöôïc ñoùng ñeå ngaên chaän söï xaâm nhaäp cuûa nöôùc maën vaøo vuøng canh taùc, thì tình traïng oâ nhieãm töông töï nhö tình traïng oâ nhieãm beân trong ñeâ bao laïi xaûy ra vaø coù theå keùo daøi nhieàu thaùng.  Söï khaùc bieät laø möùc ñoä vaø aûnh höôûng tai haïi cuûa noù vì (1) noàng ñoä caùc chaát oâ nhieãm cao hôn vì nöôùc caøng ngaøy caøng caïn kieät, (2) nhieät ñoä cao khieán cho chaát thaûi höõu cô phaân huûy nhanh hôn vaø gaây hoâi thoái, (3) gaây beänh caáp tính cho ngöôøi söû duïng, nhaát laø beänh ngoaøi da vaø tieâu hoùa, vì ngöôøi daân trong vuøng khoâng coù nguoàn nöôùc naøo khaùc ngoaøi nguoàn nöôùc oâ nhieãm naày.  ÔÛ nhieàu nôi, tình traïng oâ nhieãm coù theå nghieâm troïng hôn neáu nguoàn nöôùc trong heä thoáng kinh thuûy lôïi nhaän nöôùc pheøn khi chaûy qua vuøng ñaát pheøn ôû thöôïng nguoàn.

 

Hoûi: Nöôùc pheøn laø gì, thöa KS?

 

Ñaùp: Ngöôøi daân ÑBSCL goïi nöôùc coù ñoä acid cao, töùc coù pH thaáp, laø nöôùc pheøn vì coù vò chua.  Acid trong nöôùc pheøn laø sulphuric acid, ñöôïc taïo thaønh khi ñaát pheøn (pyrite (FeS2)) tieáp xuùc vôùi khoâng khí.  Ñaây laø moät hieän töôïng töï nhieân ôû ÑBSCL thöôøng thaáy trong nhöõng naêm haïn haùn vì ñoàng baèng naày coù ñeán 1,6 trieäu ha ñaát pheøn, nhaát laø ôû Ñoàng Thaùp Möôøi (ÑTM) vaø Töù giaùc Long Xuyeân (TGLX).  Vieäc xaây döïng heä thoáng thuûy lôïi ôû ÑBSCL, nhaát laø heä thoáng kinh vaø ñeâ bao ôû ÑTM vaø TGLX, ñaõ thuùc ñaåy hieän töôïng xì pheøn vì noù haï thaáp möïc nöôùc vaø giuùp cho ñaát pheøn tieáp xuùc vôùi khoâng khí qua loøng kinh, bôø kinh, bôø vaø maët ñeâ, vaø lieáp troàng hoa maøu.  Theo döõ kieän cuûa Trung taâm chaát löôïng nöôùc vaø moâi tröôøng thuoäc Phaân vieän khaûo saùt quy hoaïch thuûy lôïi Nam Boä, trong khoaûng 1985 ñeán 1997, pH taïi nhieàu traïm quan traéc ôû vuøng ÑTM vaø TGLX coù theå xuoáng döôùi 3,0, nhaát laø vaøo muøa khoâ ôû haï nguoàn.  Nhöng theo taøi lieäu cuûa Vieän khoa hoïc xaõ hoäi taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh ñöôïc aán haønh naêm 1999, pH coù theå xuoáng ñeán 2,5 trong nhöõng naêm coù luït nhoû, vaø ñaëc bieät trong vuï heø-thu 1995, pH cuûa nöôùc trong ñoàng ruoäng chæ coøn 1,0.

 

Hoûi: KS coù theå cho quyù thính giaû bieát theâm chi tieát veà nhöõng trò soá pH maø KS vöøa trình baøy khoâng?

 

Ñaùp: Theo tieâu chuaån cuûa Vieät Nam, nöôùc gia duïng phaûi coù pH trong khoaûng 6,5 ñeán 8,5.  Ñeå quyù thính giaû coù theå so saùnh, giaám aên coù pH khoaûng 3,0 vaø nöôùc chanh nguyeân chaát coù pH khoaûng 2,4.  Nöôùc coù pH thaáp khoâng aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán söùc khoûe con ngöôøi, nhöng khoâng theå söû duïng neáu pH quaù thaáp.  Traùi laïi, nhieàu loaïi caây coái vaø sinh vaät soáng trong nöôùc raát nhaïy caûm vôùi pH cuûa nöôùc.  Haàu heát rau caûi bò aûnh höôûng neáu nöôùc coù pH thaáp hôn 6,0.  Luùa chæ thích hôïp vôùi nöôùc coù pH töø 6,5 ñeán 7,5.  Ngheâu soø baét ñaàu cheát khi pH cuûa nöôùc xuoáng 6,0.  Tröùng caù khoâng theå nôû khi pH cuûa nöôùc ñaït 5,0, vaø sinh vaät khoâng theå soáng neáu pH cuûa nöôùc thaáp hôn 4,5.

 

Hoûi: Ngoaøi nhöõng aûnh höôûng vöøa trình baøy, heä thoáng thuûy lôïi ôû ÑBSCL coøn coù aûnh höôûng naøo khaùc ñeán tình traïng oâ nhieãm moâi tröôøng ôû ÑBSCL khoâng, thöa KS?

 

Ñaùp: Daï thöa, heä thoáng kinh thuûy lôïi ôû ÑBSCL coøn laø nhöõng loøng laïch thuaän lôïi giuùp cho tình traïng oâ nhieãm lan traøn ra khaép nôi, töông töï nhö vieäc lan truyeàn nöôùc luõ ôû thöôïng nguoàn vaø nöôùc maën ôû haï nguoàn.  Thí duï nhö nöôùc thaûi cuûa Nhaø maùy Ñöôøng Traø Vinh ñaõ gaây oâ nhieãm cho kinh T9, N10, Muø U vaø soâng Traø Cuù.  Nöôùc thaûi cuûa Nhaø maùy Ñöôøng Vò Thanh xaû tröïc tieáp xuoáng kinh Raïch Goác gaây oâ nhieãm cho kinh xaùng Xaø No.  Gaàn ñaây hôn, nguoàn nöôùc oâ nhieãm trong raïch OÂ Moân ñaõ theo heä thoáng kinh thuûy lôïi traøn vaøo noäi ñoàng vaø gaây oâ nhieãm moät vuøng roäng lôùn trong tænh Caàn Thô vaø Haäu Giang.